Phần lớn trẻ sơ sinh có biểu hiện vàng da trong vòng 1 tuần sau khi ra đời. Đây là hiện tượng sinh lý bình thường, xảy ra do các hồng cầu của thai nhi bị phá hủy để được thay thế bằng hồng cầu trưởng thành. Khi hồng cầu bị vỡ, một lượng lớn Bilirubin - một chất có sắc tố màu vàng được phóng thích vào máu, làm cho trẻ bị vàng da.
Với vàng da sinh lý, lượng Bilirubin ở giới hạn thấp. Trong vòng 7-10 ngày sau sinh, Bilirubin sẽ được đào thải hết qua phân và nước tiểu nên không gây ảnh hưởng gì tới sức khỏe của trẻ. Còn với vàng da bệnh lý, lượng Bilirubin vượt qua giới hạn cho phép, khiến gan không đào thải kịp, Bilirubin có nguy cơ thấm vào não (vàng da nhân) gây tổn thương não không hồi phục được. Tình trạng này rất nguy hiểm, có thể làm cho trẻ bị hôn mê, co giật, dẫn đến tử vong hoặc di chứng nặng nề về thần kinh vĩnh viễn.
Bệnh vàng da rất dễ nhận biết bằng mắt thường ở nơi có đủ ánh sáng. Các dấu hiệu nhận viết bệnh vàng da ở trẻ em có thể chia thành 2 mức độ sau:
- Thể nhẹ: Da trẻ hơi vàng ở mặt, thân mình, trẻ vẫn bú tốt, triệu chứng vàng da xuất hiện muộn thường là sau ngày thứ ba sau khi sinh.
- Thể nặng: Da trẻ có màu vàng sậm, lan xuống tay, chân; trẻ bú kém, bỏ bú; triệu chứng vàng da xuất hiện sớm, trong vòng 1-2 ngày sau sinh. Thường thì những trẻ sinh non, sinh ngạt hoặc bị nhiễm trùng dễ mắc chứng vàng da nặng.
Bác sĩ Bùi Thị Trang - Phó trưởng Khoa Nhi, Bệnh viện Đa khoa tỉnh cho biết: Hiện nay tại các khoa sơ sinh, điều trị vàng da sơ sinh bằng 3 phương pháp chính đó là: Cung cấp đầy đủ nước và năng lượng (qua cho bú hoặc truyền dịch), Chiếu đèn là phương pháp điều trị vàng da sơ sinh hiệu quả nhất, an toàn, đơn giản và kinh tế nhất và thay máu khi trẻ có triệu chứng đe dọa nhiễm độc thần kinh do bilirubin trong máu tăng cao. Tùy trường hợp cụ thể, các bác sĩ có thể sử dụng 1- 2 hay 3 phương pháp cùng lúc.
Phòng bệnh vàng da bệnh lý cho trẻ sơ sinh bằng cách:
- Phụ nữ mang thai cần khám thai định kỳ, đặc biệt là các tháng cuối và có chế độ ăn uống, nghỉ ngơi hợp lý để không bị sinh non. Khi sinh cần đến cơ sở y tế để được cán bộ có chuyên môn theo dõi và đỡ đẻ.
- Nếu trẻ bị vàng da ở mức độ nhẹ có thể điều trị tại nhà bằng cách tắm nắng mỗi sáng vào khoảng 7 giờ đến 9 giờ sáng; nên cởi bớt quần áo của trẻ cho trẻ tắm nắng dưới ánh sáng mặt trời trực tiếp sao cho tia nắng mặt trời chiếu đến toàn bộ cơ thể của trẻ.
Cho trẻ bú nhiều lần trong ngày vì sữa mẹ giúp đào thải nhanh bilirubin qua đường tiêu hoá;
Hằng ngày, cần theo dõi mức độ tiến triển vàng da của trẻ, theo dõi liên tục trong vòng 7 - 10 ngày sau sinh.
Vàng da là hiện tượng sinh lý bình thường của phần lớn trẻ sơ sinh, tuy nhiên một số trường hợp vàng da có thể gây nguy hiểm đến tính mạng và ảnh hưởng lâu dài đến sự phát triển về mọi mặt của trẻ. Chính vì vậy các bậc phụ huynh cần chú ý theo dõi sát tình trạng vàng da của con mình, đặc biệt lưu ý khi thấy trẻ có các biểu hiện: bú ít hơn một nửa so với bình thường, nước tiểu trong, phân bạc màu, trẻ ngủ nhiều, vàng da lan đến bàn tay, bàn chân và kéo dài trên 15 ngày cần đưa trẻ đến ngay các cơ sở y tế điều trị kịp thời để phòng tránh các biến chứng nguy hiểm của bệnh.